het Oer-IJ gebied is al meer dan 5000 jaar bewoond. Dit weten we doordat er van die bewoning nog op veel plekken sporen zijn aangetroffen. Deze sporen worden vooral gevonden bij archeologisch onderzoek bij bouwprojecten. Maar ook zijn er plekken waarvan al lang bekend was dat er bijv. kastelen hadden gelegen.
Voorbeelden hiervan zijn de kasteellocaties van Slot Egmond, kasteel Oud Haerlem in Heemskerk en kasteel Cronenburg in Castricum. Bij de aanleg van zowel de Velsertunnel als de Wijkertunnel zijn de restanten gevonden van twee havenforten uit de Romeinse tijd. In Spaarnwoude Park wordt met behulp van informatiepanelen, symbolen en wandelroutes getracht deze geschiedenis zichtbaar te maken.
Archeologie is het best te beleven in musea zoals Huis van Hilde (Castricum), Baduhenna (Heiloo) en Museum Kennemerland (Beverwijk).
